Wystawa w Myślenicach. Muzeum Niepodległości i jego hołd dla powstańców styczniowych ziemi myślenickiej

Eksponaty uzupełniają otwartą w piątek ekspozycję poświęconą powstańcom styczniowym z ziemi myślenickiej.

Ich historia, jak mówił podczas otwarcia wystawy dr Łukasz Malinowski, jej kurator i dyrektor Muzeum Niepodległości w Myślenicach, jest historią nieoczywistą, dlatego, że powstanie wybuchło na ziemiach zaboru rosyjskiego i tam w głównej mierze się toczyło, tymczasem Myślenice i cała Galicja znajdowały się pod zaborem austriackim. Stąd, aby walczyć musieli oni najpierw przekroczyć granicę. Podkreślił przy tym, że było to już trzecie pokolenie z kolei, które żyło w czasach zaborów, pod panowaniem różnych państw i wydawać by się mogło, że ich losy biegną już innymi torami.

Powstanie styczniowe uzmysławiało i pokazywało, że tereny polskie znajdujące się pod różnymi zaborami nadal łączą silne więzy – mówił dr Malinowski.

Dr Andrzej Małysa odpowiedzialny za merytoryczne opracowanie wystawy zebrał informacje o dwudziestu sześciu mieszkańcach Myślenic i okolic, którzy zdecydowali się na udział w tym, jak miało się okazać, najdłużej trwającym zrywie narodowowyzwoleńczym.
Najbardziej znani spośród nich to Andrzej Marek i Edward Klebert, późniejsi burmistrzowie Myślenic. Był też jeszcze późniejszy wiceburmistrz Piotr Pitala.
Ten ostatni dołączając do powstania miał 16 lat, Edward Klebert niewiele więcej, bo osiemnaście. Najstarszy z tej trójki Andrzej Marek żeby walczyć porzucił studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Miał wtedy 26 lat.
Jak mówił podczas wykładu w Muzeum dr Małysa, Marek brał udział w jednej z większych bitew z początkowego okresu powstania - bitwie pod Miechowem z 17 lutego 1863 roku.
Wiadomo też, że walczył w bitwach pod Pieskową Skałą, Grochowiskami i Krzykawką.

Z powstania wrócił i ukończył przerwane studia. Był adwokatem i społecznikiem. Do dziś w Myślenicach znany jest nie tylko z tego, że był burmistrzem, ale również z tego, że założył (jeszcze zanim objął fotel burmistrza) Towarzystwo Straży Ogniowej Ochotniejszej, które dało początek istniejącej do dziś Ochotniczej Straży Pożarnej w Myślenicach.
Również jako burmistrz zapisał się w historii Myślenic jak najlepiej.
Jak mówił dr Małysa, za jego rządów, w mieście powstało wiele nowych budynków, w tym siedziba szkoły powszechnej (dziś SP nr 1).

Za rządów Andrzeja Marka w Myślenicach osiedliła się ludność żydowska i prawdopodobnie to on wyraził zgodę na to, żeby Żydzi założyli tu swój cmentarz – mówił dr Małysa.

Cmentarz ten znajduje się do dziś przy zakopiance.

W postaniu styczniowym walczył też jego młodszy brat - Ignacy Marek, ale on w odróżnieniu od Andrzeja został pojmany przez Rosjan i zesłany w głąb Rosji. Podobny los jak Ignacego spotkał dziesięciu innych spośród tych 26 powstańców z ziemi myślenickiej, do których nazwisk dotarł dr Małysa.

Tak mogły potoczyć się też losy 18-letniego Edwarda Kleberta, bo on również trafił do rosyjskiej niewoli. Jak można było usłyszeć podczas wykładu, był więziony w Miechowie, Kielcach, Radomiu i w warszawskiej Cytadeli.
Został zwolniony tylko dzięki interwencji austriackiego dyplomaty.
Klebert wrócił do Myślenic. Do historii tego miasta przeszedł nie tylko jako powstaniec, ale też jako burmistrz i współzałożyciel Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Myślenicach.

Groby tej trójki znajdują się na cmentarzu na Stradomiu przy kościółku św. Jakuba, choć w przypadku Andrzeja Marka jest to grób symboliczny. Pozostali dwaj właśnie tutaj zostali pochowani.

Przy tym cmentarzu znajduje się także tablica Małopolskiego Szlaku Powstania Styczniowego. Została tam zamontowana w 2015 roku z inicjatywy dwóch ówczesnych instytucji myślenickich: Muzeum Regionalnego i Gimnazjum nr 1.

Warto w tym miejscu dodać, że wystawę „Powstańcy styczniowi ziemi myślenickiej” można oglądać z Muzeum Niepodległości, które mieści się nie gdzie indziej a przy ul. Romualda Traugutta, który był dyktatorem powstania styczniowego. Udział w nim przypłacił życiem. Rosjanie powiesili go 5 sierpnia 1864 roku niedaleko Cytadeli Warszawskiej.

Oto nazwiska 26 powstańców pochodzących z Myślenic i pozostałych miejscowości powiatu myślenickiego:
Myślenice

• Andrzej Marek
• Ignacy Marek
• Edward Klebert
• Piotr Pitala
• Emil Schünke
• Edmund Bieńkowski
• Edward Ćwierzewicz
• Walenty Jankowski
• Aleksander Bisztyga
• Michał Paleczny
• Jan Wiśniewski
• Karol Nowak
• Jędrzej Szymski
• Edward Mecerz (pochodził z Bochni, ale ożenił się w Myślenicach, był malarzem na kolei w Krakowie)

Dobczyce

• Ludomił Andrusikiewicz
• Jan Kulma
• Andrzej Kaczkowski
• Antoni Mirawski (Mirowski)

Sułkowice

• Andrzej Biela
• Jan Bochenek

Krzywaczka

• Władysław Marek

Wiśniowa

• Antoni Bednarczyk

Zawada

• Jan Norek

Bieńkowice

• Marcin Kania

Raciechowice

• Antoni Raszowski

Czasław

• Artur Rayski

Powstanie Styczniowe wzmocniło ducha oporu przeciwko Rosji